Sự êm ái khi vận hành, khả năng bứt tốc mạnh mẽ và yếu tố thân thiện với môi trường là những lời khen ngợi luôn được dành cho các mẫu xe điện, tuy nhiên bản thân những loại phương tiện hướng đến tương lai này vẫn còn tồn tại khá nhiều bất cập trong quá trình sử dụng, khó có thể sớm giải quyết.
Đã hơn một thập kỷ trôi qua kể từ khi xe điện bắt đầu trở thành một lựa chọn đáng lưu ý trên thị trường xe ô tô nói chung, bên cạnh xe dùng động cơ đốt trong truyền thống và các loại xe hybrid (có một phần yếu tố điện hóa). Hầu như ai cũng biết về những thế mạnh của xe điện như: khả năng tăng tốc vượt trội, không ồn ào khi vận hành, không xả khí thải, ít thành phần thuần cơ khí nên đỡ phải bảo dưỡng, v.v…
Tuy nhiên, để có thể đưa ra quyết định có nên chuyển sang sử dụng xe điện hay không, có nhiều yếu tố cần cân nhắc hơn thế. Xe điện đang ngày càng phổ biến. Giống như ô tô thông thường, việc sử dụng xe điện có những lợi ích và hạn chế nhất định so với xe chạy bằng xăng hay dầu. Dưới đây là một số điều cần ghi nhớ.
Những ưu điểm của xe điện trên thị trường hiện nay
Sử dụng năng lượng hiệu quả
Việc sử dụng năng lượng hiệu quả, hay còn gọi là hiệu suất, đề cập đến tỷ lệ năng lượng được chuyển hóa từ nguồn nhiên liệu để trở thành năng lượng cho xe hoạt động. Về yếu tố này, xe thuần điện được đánh giá là có hiệu suất tốt hơn hẳn so với xe động cơ đốt trong.
Cụ thể, xe điện chuyển hóa được từ 59% đến 62% năng lượng điện từ pin để trở thành động năng, trong khi mức này của xe động cơ đốt trong chỉ là khoảng 17% đến 21%. Điều này có nghĩa là việc sạc xe điện sẽ đỡ gây lãng phí hơn là đổ nhiên liệu xăng/dầu.
Không cần ồn ào mà vẫn đem lại trải nghiệm tốc độ
Đối với những ai đã quen đi xe xăng/dầu, việc tiếng động cơ tăng lên về âm lượng cũng tỷ lệ thuận với nỗ lực tăng tốc. Sẽ là rất bình thường nếu chỉ có một mình người lái hoặc đi cùng với những bạn bè thân thiết hiểu ý nhau, nhưng nếu phải chở theo hành khách không thích ồn ào thì tài xế sẽ buộc phải “kìm hãm” chiếc xe lại, không còn có thể thoải mái tăng tốc được nữa.
Đó là điều không còn xảy ra nếu đi xe điện. Do bản chất vận hành của động cơ điện nên các mô-tơ có thể đem lại sức kéo tối đa ngay tức thì, khiến toàn bộ chiếc xe vọt đi nhanh chóng mà không phát sinh thêm tiếng ồn. Nói xe điện hoàn toàn tĩnh lặng thực ra cũng không chính xác, vì mô-tơ vẫn có âm thanh đặc trưng của nó, nhưng so với những tiếng gầm gừ và rung động của động cơ đốt trong thì xe điện vẫn êm ái hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, những mẫu xe điện mạnh mẽ cho phép chủ xe trải nghiệm tốc độ cao mà không thu hút nhiều sự chú ý, cả từ bên trong cabin lẫn phía bên ngoài.
Sự tinh tế
Những tay lái cực đoan thường chỉ trích xe điện hiệu năng cao với lý do chúng “quá êm ái dẫn đến nhàm chán khi lái”, ngay cả siêu xe Pininfarina Battista cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, không phải mẫu xe động cơ đốt trong nào cũng sở hữu âm thanh mê hoặc như những chiếc Ferrari hay Lamborghini, đồng thời không phải tất cả những người thường xuyên sử dụng ô tô đều muốn nghe tiếng gầm vọng lên từ khoang máy.
Có một sự thật là hầu hết các dòng xe xăng/dầu ngày nay đều được trang bị khối động cơ 4 xy-lanh nhàm chán, âm thanh chúng tạo ra chẳng hề hấp dẫn chút nào. Vậy nên những người tiêu dùng thông thường sẵn lòng loại bỏ sự ồn ào này. Nếu từng trải nghiệm một mẫu xe điện, bạn sẽ cảm nhận được sự thư giãn và nhẹ nhàng khi cầm lái, không còn phải chịu đựng những âm thanh thiếu cảm xúc từ những khối động cơ đốt trong phổ thông.
Việc giảm dung tích xy-lanh nhằm đáp ứng các yêu cầu về chuẩn khí thải ngày càng khắt khe hơn đã ảnh hưởng tiêu cực tới nét tinh tế và đẳng cấp trên những từ mẫu xe hạng sang trở lên. Điện hóa là hướng đi hoàn hảo để lấy lại được cảm giác tinh tế vốn có và sẽ áp dụng chung cho tất cả các mẫu xe điện, bất kể thuộc phân khúc sang trọng hay phổ thông.
Không mất thời gian xuống số khi tăng tốc
Khi có nhu cầu vượt xe hay cần phải tăng tốc đột ngột vì bất cứ lý do nào đi chăng nữa, người lái những chiếc xe xăng/dầu luôn phải đạp hết hành trình chân ga và mong rằng xe sẽ có thể đáp ứng kịp thời. Còn đối với những mẫu xe số sàn, tài xế sẽ phải dồn số gấp bằng thao tác thủ công. Trong hầu hết các trường hợp, dù kỹ năng người lái có điêu luyện tới đâu hay bộ điều khiển hộp số của chiếc xe số tự động có tinh vi đến mấy, sẽ luôn cần chút thời gian để kết quả được như mong đợi.
Đó không còn là vấn đề đối với các mẫu xe điện. Xe sẽ tăng tốc ngay khi nhấn ga, đáp ứng nhu cầu của chủ xe ngay tức khắc. Do đặc trưng thiết kế nên hộp số trên xe điện hầu như luôn là loại 1 cấp, chỉ có một cặp bánh răng với tỷ số truyền cố định, có khả năng tối ưu lực kéo để xe đạt tốc độ vận hành tối đa. Hiện nay, một vài mẫu xe điện cao cấp có nhiều hơn một tỷ số truyền, nhưng rất hãn hữu và điều đó cũng chỉ khiến chúng vận hành tốt hơn nữa.
Không cần khởi động làm nóng
Dù ngày nay nhiều người không còn nhớ đến thao tác làm nóng động cơ khi xe vừa mới khởi động, không ít tài xế vẫn giữ thói quen này và vẫn tin rằng tác dụng của nó là cần thiết để xe xăng/dầu vận hành trơn tru. Thực ra, điều này vẫn quan trọng đối với những vùng có thời tiết lạnh, nên những người có ý thức làm nóng động cơ không phải là không có lý do của họ.
Tuy nhiên, lại thêm một lần nữa, xe điện không cần phải làm nóng vì chúng đã ở vào trạng thái sẵn sàng ngay khi bấm nút khởi động. Yếu tố thời tiết lạnh hay nóng chỉ ảnh hưởng đến mức năng lượng tối đa được trữ trong pin, có thể khiến pin không trụ được lâu so với tiêu chuẩn, chứ không cản trở hoạt động của bộ phận mô-tơ điện.
Những hạn chế còn tồn đọng của xe điện trên thị trường hiện nay
Vấn đề thời gian sạc pin và sự sai lệch khi ước tính phạm vi hoạt động
Những mẫu xe điện ngày nay đã có tầm hoạt động xa hơn và thời gian sạc ngắn hơn nhiều so với những mẫu xe của thập kỷ trước. Các nhà sản xuất giờ đây thường rêu rao về quãng đường và tốc độ sạc xe họ với những lời khẳng định vô cùng chắc chắn, nhưng sự thật thường không như vậy.
Nếu bảo vệ tuổi thọ pin theo các phương pháp khuyến nghị của nhà sản xuất, quãng đường di chuyển thực sự là bao nhiêu? Đối với hầu hết các dòng xe điện hiện nay, nếu chỉ sạc pin đến ngưỡng 80% và kết thúc hành trình khi tầm hoạt động còn khoảng 50 km, khoảng cách di chuyển thực sự sẽ chỉ đạt khoảng loanh quanh 250 – 300 km, nghĩa là thấp hơn rất nhiều so với các dòng xe dùng động cơ đốt trong phổ biến.
Những mẫu xe được giới thiệu là có thời gian sạc dưới 20 phút cũng thường chỉ tính từ mức 10% đến 80%, không phải từ 0-100%. Bên cạnh đó, khả năng tiếp cận tới trụ sạc nhanh cũng là một vấn đề thường bị bỏ qua. Các nhà sản xuất thường công bố thời gian sạc của xe ứng với tốc độ sạc nhanh nhất có thể, nhưng không phải tất cả trụ sạc đều đáp ứng mức công suất đó. Không ít người đang dùng xe điện nhưng chưa thực sự hài lòng vì phải thay đổi quá nhiều thói quen, trong đó có việc chỉ cần ghé “cây xăng” gần nhà và tốn 5 phút để đổ đầy nhiên liệu, sẵn sàng cho chuyến đi tiếp theo.
Chai pin – tuổi thọ pin giảm theo thời gian
Hãy thử tưởng tượng bạn mua một chiếc xe điện, giữ gìn cẩn thận để có thể đồng hành trong nhiều năm. Sau đó bạn nhận ra rằng 10 năm sau, quãng đường xe đi được sau mỗi lần sạc chỉ còn khoảng một nửa so với ban đầu, và để phục hồi tầm hoạt động về nguyên trạng tốn gần bằng chi phí mua một chiếc xe mới.
Chuyện đó thực sự khó chấp nhận, nhưng đó là một viễn cảnh có thật với nhiều chủ xe điện hiện nay. Những chiếc Nissan Leaf cũ giờ đây có thể chỉ sở hữu tầm hoạt động khoảng 80 km so với con số 160 khi mua mới, nhưng vẫn cần sạc đầy pin để có thể đi được 80 km đó.
Không phải ai cũng gắn bó với chiếc xe của mình lâu đến vậy. Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng tuổi thọ và tầm hoạt động của pin có thể ổn định trong nhiều năm, sau khi đã trải qua lần sụt giảm đầu. Điều này đồng nghĩa với việc người mua xe mới sẽ luôn phải chịu tình trạng suy giảm tầm hoạt động trong khoảng thời gian sở hữu xe.
Khối lượng xe lớn
Trên thị trường, không thiếu những mẫu xe điện có cảm giác lái tuyệt vời, chẳng hạn như Porsche Taycan hay Kia EV6 GT/Hyundai Ioniq 5 N. Việc gói pin nằm dưới sàn xe và được phân bổ khối lượng đều giúp xe điện sở hữu trọng tâm thấp và tỷ lệ phân bổ khối lượng hợp lý, nhất là với những dòng xe với một động cơ điện đặt tại trục sau.
Tuy nhiên, khối lượng lớn dẫn tới việc xe có quán tính lớn và khó giảm tốc, ảnh hưởng tới trải nghiệm lái và an toàn của xe. Hơn nữa, hệ thống phanh phục hồi năng lượng cũng thường ảnh hưởng tới cảm giác bàn đạp chân phanh.
Lượng nhiên liệu tiết kiệm được có thể không đáng kể
Tầm hoạt động và thời gian sạc của xe có thể dao động trong một biên độ lớn, vậy nên chi phí sạc xe cũng vậy. Thông số này phụ thuộc vào giá điện từng địa phương và sự khác biệt giữa sạc tại nhà và sạc công cộng.
Khi so sánh chi phí nhiên liệu giữa mẫu Volkswagen ID.4 Pro phiên bản RWD sử dụng trạm sạc nhanh Electrify America và mẫu Toyota RAV4 Hybrid XSE, số tiền chủ xe bỏ ra cho 1.6 km di chuyển là bằng nhau, khoảng 0,1 USD. Để tiết kiệm chi phí sạc điện, chủ xe nên ưu tiên sử dụng hệ thống sạc tại nhà với tốc độ sạc chậm hơn.
Cần làm quen với kiểu lái bằng 1 bàn đạp duy nhất
Với ô tô động cơ đốt trong truyền thống, nếu muốn dừng xe thì tài xế phải đạp phanh, phần năng lượng bị chuyển hóa thành nhiệt năng khi lực ma sát do đĩa phanh và má phanh tạo ra để dừng chuyển động quay của bánh xe là hao phí. Với ô tô điện, phanh đĩa thủy lực chỉ trang bị là bổ sung, dùng trong các trường hợp cần phanh dừng khẩn cấp, còn bình thường, xe chủ yếu dùng hệ thống phanh tái tạo năng lượng.
Khi tài xế nhấn bàn đạp, ô tô điện vẫn tăng tốc như bình thường như xe xăng, nhưng nhả chân ra, thay vì siết lại từ từ, ô tô điện sẽ lập tức giảm tốc. Do đó, tài xế buộc phải làm quen với việc chỉ dùng 1 bàn đạp. Việc này có thể gây lúng túng, dễ dẫn tới tai nạn trong thời gian đầu sử dụng ô tô điện.
Tổng hợp
