Tính năng Cruise Control đã xuất hiện trên hầu hết các mẫu xe đời mới trong vòng chục năm trở lại đây và càng lúc càng trở nên phổ biến, cũng như được cải tiến thêm với khả năng thích ứng (Adaptive Cruise Control) hỗ trợ đắc lực cho người sử dụng, tuy nhiên không phải ai cũng nắm rõ nguyên lý hoạt động và làm sao để tận dụng hết mọi ích lợi mà tính năng này đem lại.
Định nghĩa về tính năng Cruise Control
Cruise Control, còn được biết đến với các tên gọi như “hệ thống kiểm soát hành trình” hay “hệ thống ga tự động”, là một tính năng cho phép chiếc xe có thể tự động duy trì tốc độ di chuyển mà không cần người ngồi tại vị trí ghế lái phải sử dụng đến bàn đạp ga. Nói cách khác, kích hoạt Cruise Control đồng nghĩa với việc để cho xe “nhấn ga” thay cho người cầm lái.
Hệ thống này được thiết kế để sử dụng chủ yếu khi xe chạy đường trường trên cao tốc hoặc đường quốc lộ thông thoáng, vì trước khi kích hoạt sẽ yêu cầu người lái phải cài đặt thông số tốc độ di chuyển. Phạm vi giới hạn của thông số này sẽ tùy thuộc vào nhà sản xuất và mẫu xe cụ thể, nhưng thông thường thì sẽ không thể chọn được những mức tốc độ quá chậm hoặc quá nhanh.
Tác dụng đầu tiên của Cruise Control là cho phép người lái có thể thư giãn hơn, đỡ mỏi chân vì không còn cần phải dùng chân để tác động lên bàn đạp ga nữa, xe đã tự động duy trì tốc độ theo cài đặt rồi. Bên cạnh đó, hệ thống Cruise Control còn giúp cho động cơ xe hoạt động ở ngưỡng tối ưu, vòng tua máy đạt mức lý tưởng, từ đó góp phần giảm được đáng kể lượng tiêu hao nhiên liệu của xe.
Nguyên lý hoạt động của hệ thống kiểm soát hành trình/ga tự động Cruise Control
Mặc dù thoạt nghe có vẻ “thần kỳ” nhưng thực ra nguyên lý hoạt động của hệ thống Cruise Control cũng không phải quá phức tạp. Tất cả đều chỉ xoay quanh cơ chế ECU – “bộ não” điện tử đảm nhận khâu điều khiển chiếc xe. Bản thân thao tác “đạp ga” của người lái cũng chỉ là truyền lệnh đến cho ECU để điều chỉnh góc mở bướm ga sao cho tương ứng với lực đạp, nên Cruise Control được thiết kế để “làm thay” thao tác đó.
Khi Cruise Control được bật, ECU của hệ thống điều khiển sẽ nhận tín hiệu và tính toán mức độ mở bướm ga cần thiết. Dựa trên các thông số thu thập được và tốc độ mà người lái đã cài đặt, Cruise Control sẽ tự động điều chỉnh và duy trì tốc độ di chuyển của xe ở mức ổn định, phù hợp với giá trị đã thiết lập trước đó.
Sau khi hệ thống Cruise Control được kích hoạt, đèn báo trên bảng đồng hồ của xe sẽ sáng lên. Lúc này, người lái có thể thả chân khỏi bàn đạp ga và điều chỉnh tốc độ thông qua các nút tăng giảm trên vô-lăng. Để tắt hệ thống, chỉ cần đạp phanh hoặc nhấn nút Cancel, lúc đó quyền kiểm soát sẽ quay trở về cho người lái, không còn phụ thuộc vào xe được nữa.
Ưu và nhược điểm của hệ thống kiểm soát hành trình/ga tự động Cruise Control
Ưu điểm:
- Tiết kiệm nhiên liệu: Việc kiểm soát chân ga ở một tốc độ nhất định sẽ giúp xe bạn tăng cường khả năng tiết kiệm nhiên liệu hiệu quả. Bởi việc liên tục thay đổi bàn đạp chân ga nhằm duy trì tốc độ có thể khiến động cơ tăng/giảm đột ngột dẫn tới lượng tiêu hao nhiên liệu lớn hơn.
- Thoải mái khi lái xe: Cruise Control với tính năng kiểm soát hành trình hoàn hảo sẽ mang lại cho bạn cảm giác vô cùng thoải mái trên những chặng đường xa. Do bạn không cần phải tự duy trì tốc độ trong nhiều giờ liền nữa, giảm bớt căng thẳng khi phải lái xe đường dài.
- Hạn chế quá tốc độ: Hệ thống Cruise Control là cách tốt nhất để giúp bạn kiểm soát tốc độ giới hạn, tránh việc tăng tốc xe không có chủ đích khi lỡ đạp mạnh vào bàn đạp ga và không lo về việc vi phạm quy định khi tham gia giao thông.
Nhược điểm:
- Không phù hợp cho những người lái chưa có nhiều kinh nghiệm ứng biến các tình huống bất ngờ.
- Người lái dễ bị phân tâm hoặc buồn ngủ do không cần kiểm soát xe quá nhiều.
- Cruise Control có thể làm xe dễ bị trượt nếu gặp điều kiện thời tiết xấu vì không có sự điều khiển chủ động của người lái.
Hướng dẫn cách sử dụng hệ thống kiểm soát hành trình/ga tự động Cruise Control
Mặc dù rất thú vị và hữu ích nhưng hệ thống Cruise Control vẫn chưa phải là một tính năng thật sự quen thuộc đối với nhiều người. Để trải nghiệm hệ thống này một cách trọn vẹn và hiệu quả nhất, bạn có thể tham khảo các bước hướng dẫn sử dụng sau đây:
- Bước 1: Ghi nhớ vị trí của các cụm nút hệ thống để có thể điều khiển xe một cách an toàn.
- Bước 2: Đánh giá điều kiện đường trước khi sử dụng. Hệ thống Cruise Control không dùng để sử dụng trong điều kiện thời tiết xấu và đường có nhiều chướng ngại vật.
- Bước 3: Cài đặt tốc độ xe phù hợp. Nếu đang ở trên đường cao tốc, giới hạn tốc độ của bạn sẽ từ 80 – 120km/h. Đây cũng là tốc độ lý tưởng để sử dụng Cruise Control. Không nên kích hoạt hệ thống khi xe ở tốc độ vượt quá giới hạn cho phép.
- Bước 4: Kích hoạt hệ thống bằng nút điều khiển (hầu như được đặt trên vô lăng hoặc công tắc phía dưới vô lăng). Nhớ xem kỹ hướng dẫn nếu lần đầu sử dụng hệ thống này.
- Bước 5: Sau khi kích hoạt và điều khiển xe đạt đến đến tốc độ mong muốn, hãy tiến hành cài đặt kiểm soát hành trình và bỏ chân ra khỏi chân ga. Xe sẽ tự động duy trì tốc độ.
- Bước 6: Bạn có thể thay đổi tốc độ khi muốn điều khiển xe tăng tốc hoặc giảm tốc thông qua các nút điều khiển. Điều quan trọng là bạn cần phải quan sát đường thật kỹ và cẩn thận. Để đảm bảo an toàn hơn, hầu hết các xe đều sẽ tắt tính năng Cruise Control ngay sau khi phanh.
Những lưu ý khi sử dụng hệ thống kiểm soát hành trình/ga tự động Cruise Control
Sử dụng Cruise Control giúp bạn cảm thấy thoải mái và thư giãn hơn trong suốt quá trình lái xe đường dài. Đồng thời cũng mang lại nhiều ưu điểm vượt trội giúp trải nghiệm lái xe trở nên tốt hơn. Tuy nhiên, để sử dụng hệ thống Cruise Control một cách an toàn nhất, bạn có thể tham khảo một vài lưu ý sau:
- Hãy luôn chú ý đến môi trường xung quanh xe. Hệ thống kiểm soát hành trình cho phép bạn nhả chân ga nhưng việc cầm lái và tiếp cận các tình huống trên đường vẫn do mình làm chủ. Vì vậy, bạn vẫn cần phải tập trung trong suốt quá trình lái xe.
- Cruise Control không có tính năng phát hiện ô tô phía trước và tự động giữ khoảng cách. Do đó, bạn phải chú ý và giữ khoảng cách an toàn với những xe trước và sau mình theo cách thủ công. Nếu muốn có thêm chức năng thông minh hơn, hãy xem phần nói về Adaptive Cruise Control phía dưới.
- Không được buông tay lái hay lái hờ hững bằng một tay trong quá trình sử dụng Cruise Control. Bạn không thể biết trước được trên đường sẽ có những chướng ngại vật gì có thể khiến bạn lạc tay lái.
- Không vượt quá tốc độ cho phép, điều này sẽ gây nguy hiểm cho bạn và những hành khách đi cùng khi tham gia giao thông.
- Không chạy xe ở làn ngoài cùng khi sử dụng Cruise Control vì làn ngoài cùng thường dùng để các xe vượt nhau. Duy trì một tốc độ ở làn ngoài cùng sẽ gây ảnh hưởng đến lưu thông của các phương tiện khác.
Định nghĩa về tính năng Adaptive Cruise Control
Adaptive Cruise Control (ACC) được coi là sự phát triển nối tiếp của Cruise Control, vẫn có công dụng tương tự nhưng được bổ sung thêm nhiều chức năng phụ trợ để giúp cho quá trình vận hành trở nên an toàn hơn. Hiện nay, ACC còn có những tên gọi khác như “hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng” hay “hệ thống ga tự động thông minh”.
So với Cruise Control, ACC vận dụng thêm thông tin thu thập được từ các cảm biến laser, thiết bị radar, camera quan sát… để giám sát và tự động phản ứng với các phương tiện và đối tượng khác trên đường. Giả sử cùng một tình huống khi gặp xe phía trước giảm tốc độ đột ngột, xe trang bị Cruise Control thông thường vẫn sẽ giữ nguyên tốc độ và buộc người lái phải chủ động đạp phanh để tránh va chạm, còn xe có ACC sẽ tự biết giảm tốc độ tương ứng và duy trì khoảng cách an toàn, thậm chí cho xe dừng hẳn nếu xe phía trước cũng dừng hẳn.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống Adaptive Cruise Control
ACC sử dụng các cảm biến bằng sóng radar hoạt động trong dải tần số từ 76 đến 77 GHz để đo khoảng cách từ mũi xe đến vật thể phía trước. Khi được bật, cảm biến này có thể phát hiện các phương tiện khác trong phạm vi lên đến hàng trăm mét ở phía trước của xe. Với công nghệ sóng radar, các cảm biến trên xe đo khoảng cách giữa mũi xe và các vật thể phía trước.
Để hoàn thành nhiệm vụ của nó, hệ thống ACC không hoạt động độc lập mà phụ thuộc vào nhiều hệ thống con khác nhau như hệ thống điều khiển động cơ, hệ thống cân bằng điện tử. Bộ điều khiển của hệ thống được tích hợp trong cảm biến, thu thập và truyền dữ liệu qua mạng kết nối CAN đến các đơn vị điều khiển điện tử khác trên xe.
Cụm điều khiển của một hệ thống ACC thông thường sẽ bao gồm 3 mô-đun. Đầu tiên là mô-đun duy trì tốc độ mong muốn do người lái đặt ở chế độ ga tự động – Cruise Control nếu không phát hiện bất kỳ phương tiện nào ở phía trước. Mô-đun điều khiển thứ 2 kiểm soát tốc độ và giữ khoảng cách với chiếc xe gần nhất ở một cài đặt không đổi khi phát hiện phương tiện phía trước. Mô-đun điều khiển thứ 3 kiểm soát khi vào cua, áp dụng biện pháp đặc biệt khi cảm biến radar mất “tầm nhìn” với chiếc xe phía trước ở các khúc cua có góc ngoặt lớn.
ACC được thiết kế để cung cấp trải nghiệm lái xe an toàn hơn và thoải mái hơn so với Cruise Control vì nó có khả năng tự động điều chỉnh khoảng cách với xe phía trước, đặc biệt hữu ích trong những chuyến đi theo đoàn dạng caravan, khi các xe lần lượt nối đuôi nhau. Nhìn chung, nếu đã từng quen với việc sử dụng Cruise Control trước đây, người lái sẽ còn cảm thấy “nhàn nhã” hơn rất nhiều trên những chiếc xe đời mới có trang bị ACC.
Cách sử dụng hệ thống Adaptive Cruise Control
Để sử dụng ACC, người lái cần thực hiện các bước sau:
- Bước 1: Bật chế độ Adaptive Cruise Control trên vô-lăng
- Bước 2: Sau khi thông báo kích hoạt xuất hiện trên bảng điều khiển, người lái nhấn đạp ga để tăng tốc độ đến mức mong muốn, sau đó nhấn nút “Set” trên vô-lăng để hoàn tất cài đặt. Từ lúc này, người lái có thể thả bàn đạp ga mà xe vẫn giữ nguyên tốc độ, giúp cho việc lái xe trở nên thoải mái hơn.
- Bước 3: Nhấn lại nút Adaptive Cruise Control để tắt chế độ điều khiển hành trình thích ứng.
Nếu muốn điều chỉnh tốc độ, người lái có thể sử dụng các nút “+” hoặc “-” trên vô lăng để tăng/giảm tốc độ. Thông thường, mỗi lần nhấn, tốc độ sẽ tăng/giảm 1 km/h, còn nếu giữ nút trong thời gian dài hơn, tốc độ sẽ thay đổi theo bước 10 km/h.
Người lái còn có thể tạm thời điều chỉnh tốc độ. Ví dụ, khi muốn vượt xe khác, bạn có thể đạp ga để tăng tốc độ mà không ảnh hưởng đến tốc độ đã được cài đặt trước đó. Để trở lại tốc độ ban đầu, bạn chỉ cần nhả chân ga và sử dụng nút “+” hoặc “-” trên vô lăng.
Để tạm dừng chức năng điều khiển hành trình ACC, bạn có thể đạp chân phanh. Khi muốn sử dụng lại chức năng này, bạn chỉ cần nhấn nút “+” trên vô-lăng.
Tham khảo HowStuffWorks
