Đôi khi, ngay cả những điều đơn giản nhất cũng có vẻ hơi phức tạp và đối với những người chưa rành khi mới bắt đầu tiếp cận ô tô, dù là để chuẩn bị mua xe mới hoặc chỉ đơn giản là nghiên cứu thêm thông tin. Sự khác biệt giữa các khái niệm đời xe và năm sản xuất chính là một trong những vấn đề đó.
Bạn đang nghĩ đến việc mua một chiếc xe mới? Vì thời điểm hiện giờ của năm 2024 đã là quá muộn, chắc chắn tốt hơn hết bạn nên chờ đợi thêm vài tháng nữa các nhà sản xuất tung ra sản phẩm mới dành năm 2025 của họ. Nhưng có thực sự là cần phải làm như vậy không? Thực tế là bạn hoàn toàn có thể bắt tay vào việc mua xe mới ngay bây giờ luôn cũng được, chờ đợi thêm cũng chẳng mang lại nhiều lợi ích đáng kể.
Sở dĩ có điều này là bởi vì trên thị trường, các mẫu xe được ghi “đời 2025” không nhất thiết phải ra mắt vào năm 2025. Đây có thể đã là kiến thức phổ biến đối với những người có nhiều kinh nghiệm tiếp xúc với ô tô và thị trường xe, nhưng nếu đang bắt đầu tìm hiểu về ô tô thì sự khác biệt giữa đời xe và năm sản xuất có thể hơi khó hiểu.
Phân biệt đời xe và năm sản xuất
Bắt đầu với khái niệm “năm sản xuất”, thực ra rất đơn giản vì đây chính xác là năm mà một chiếc ô tô cụ thể được sản xuất. Nói cách khác, nếu chiếc xe ô tô của bạn được sản xuất vào năm 2023, tức là rời khỏi dây chuyền của nhà máy ở trạng thái hoàn thiện, sẵn sàng bán cho khách cần mua vào một thời điểm nào đó trong năm 2023, thì đương nhiên 2023 sẽ là năm sản xuất của chiếc xe đó. Đồng thời, chiếc xe này cũng sẽ được coi là xe “đời 2023”.
Tuy nhiên, quy luật trên chỉ áp dụng cho những mẫu xe đang trong giai đoạn kinh doanh bình thường của một thế hệ xe. Còn khi thế hệ xe đó đang ở khoảng thời gian cuối của chu kỳ để chuẩn bị bước sang thế hệ kế tiếp, nhiều khả năng xe thuộc thế hệ hiện hành sẽ không còn được sản xuất nữa, thay vào đó là bản thế hệ mới và quá trình sản xuất diễn ra vào thời điểm cuối năm để có sẵn hàng phục vụ cho năm tiếp theo. Nếu hiểu theo cách này, chiếc ô tô sản xuất năm 2023 của bạn nếu là thế hệ mới sẽ được là đời 2024, hay gọi theo thông lệ quốc tế là có model year 2024, được tính là thuộc “đời xe” của năm sau.
Tại sao khái niệm “đời xe” này lại quan trọng? Bởi vì chúng cho biết những nâng cấp và cải tiến mà một mẫu xe ô tô có thể nhận được trong một năm cụ thể. Như đã đề cập, một thế hệ xe có thể trải dài qua nhiều năm và luôn chứa đựng bên trong nó nhiều đời xe nối tiếp nhau. Trong một thế hệ xe, những gì thuộc về cốt lõi như cấu trúc nền tảng khung gầm, kiểu dáng tổng thể, cơ cấu truyền động… đều giữ nguyên, các nhà sản xuất chỉ thực hiện những điều chỉnh nhỏ lẻ cho mẫu xe theo từng năm. Điều này đồng nghĩa với họ có thể tuyên bố rằng sản phẩm “được cải tiến” cho năm mới, mà không cần phải chờ đến thời điểm nâng cấp facelift hoặc chuyển sang thế hệ kế tiếp.
Chẳng hạn, Camaro thế hệ đầu tiên được chế tạo từ năm 1967 đến 1969, có nghĩa là các đời Camaro 1967, Camaro 1968 và Camaro 1969 đều thuộc cùng một thế hệ xe. Khi bước sang năm 1970, hãng Chevrolet vẫn tiếp tục duy trì kinh doanh mẫu xe này vì cái tên Camaro đã được khách hàng đón nhận tích cực, nhưng lúc này xe đã chuyển sang thế hệ thứ hai với nhiều cải tiến và được bắt đầu tính từ đời Camaro 1970. Tuy nhiên trên thực tế, những xe Camaro 1970 thuộc thế hệ thứ hai này đã được sản xuất hoàn thiện từ cuối năm 1969 rồi, số VIN của chúng đều thể hiện điều đó.
Khi Chevrolet chế tạo những chiếc Camaro thế hệ đầu tiên 1967 – 1969, mỗi đời xe lại có một vài thay đổi nhỏ. Chẳng hạn, đèn hậu có sự khác biệt theo từng năm, trong khi Camaro đời 1967 là mẫu duy nhất có cửa sổ thông gió. Việc thế hệ này chỉ sản xuất trong vòng 3 năm cũng khiến số lượng của chúng không nhiều và trở thành mục tiêu săn lùng của các nhà sưu tầm yêu thích xe thể thao phong cách Mỹ.
Thông thường, trong giai đoạn 1950 – 1980, các hãng xe áp dụng những thay đổi hàng năm cho xe của họ nhiều hơn so với ngày nay, khiến các đời xe khác biệt nhau tương đối nhiều và chỉ khi nào được làm lại triệt để thì mới tính là thế hệ kế tiếp. Hầu hết các mẫu xe hiện đại ngày nay đều có tính năng, gói tuỳ chọn, công nghệ hay chi tiết thiết kế mới nào đó theo từng năm.
Hiện nay, khái niệm “đời xe” biểu thị thông số kỹ thuật mà một chiếc ô tô nhất định có thể có. Ví dụ: nếu một nhà sản xuất giới thiệu công nghệ an toàn mới cho sản phẩm của họ nhưng chưa chuyển qua thế hệ mới, việc sản xuất mẫu xe đó theo bộ tiêu chuẩn được cập nhật sẽ bắt đầu tiến hành vào khoảng những tháng cuối của của một năm cụ thể (mùa thu hoặc mùa đông), và mẫu xe đó sẽ được bán ra với đời xe là năm tiếp theo chứ không phải năm hiện tại.
Ford Explorer 2025 là một ví dụ thực tế tiêu biểu. Xe hiện nay vẫn đang ở thế hệ thứ 6, được hãng công bố thông tin về bản nâng cấp facelift từ tận tháng 2/2024 nhưng kế hoạch kinh doanh chủ yếu bắt đầu từ năm 2025 trở đi, nên khâu sản xuất mẫu đời mới 2025 được tiến hành từ tầm cuối 2024. Khoảng thời gian trước đó của năm 2024 vẫn để dành cho việc sản xuất Explorer đời 2024, với thông số giống như 2023 trở về trước.
Thế nên, mặc dù có cùng năm sản xuất là 2024, nhưng sẽ có những chiếc Explorer nhìn “hiện đại”, “thời thượng” hơn nhờ mặt trước xe đã được làm lại, đồng thời sở hữu chất lượng nội thất tốt hơn. Explorer 2025 cũng sẽ là mẫu xe Ford đầu tiên dùng hệ thống phần mềm mới có tên là Ford Digital Experience.
Tại sao việc nhận biết đời xe lại quan trọng?
Biết rõ đời xe của bạn có thể là một thông tin rất hữu ích. Đầu tiên, thật tuyệt khi đọc thông số kỹ thuật chính thức về đời của mẫu xe để bạn biết rõ về tất cả các tính năng, tiện ích và những điều thú vị khác mà ô tô của bạn đang có. Chỉ xem xét từ năm sản xuất không phải là cách chắc chắn để biết thông số kỹ thuật và khả năng tiềm ẩn mà xe của bạn có thể có.
Ngoài ra còn những lý do khác. Đôi khi, nhà sản xuất có thể thực hiện các điều chỉnh cho xe, nhưng không công bố rộng rãi. Ví dụ tiêu biểu thời gian gần đây là các dòng xe Ford Ranger và Everest tại Việt Nam từ tháng 12/2024 được cập nhật giao diện tiếng Việt cho hệ thống phần mềm điều khiển và thông tin giải trí trên tất cả phiên bản. Bên cạnh đó, tính năng hỗ trợ đỗ xe lùi chuồng tự động trên một số phiên bản của 2 dòng xe này sẽ không còn nữa.
Lý giải từ đại diện hãng xe Mỹ, người dùng tại Việt Nam hiếm khi sử dụng đến tính năng này trong thực tế hàng ngày. Vì thế, nó không phải là tính năng quá cần thiết đối với người mua xe Ford tại Việt Nam và cắt bớt sẽ giúp giảm chi phí cho phía nhà phân phối. Khi loại bỏ tính năng này, số lượng cảm biến khoảng cách trên xe giảm từ 12 cảm biến xuống còn 8 cảm biến. Các phiên bản áp dụng bỏ tính năng nay bao gồm Ranger Raptor, Ranger Stormtrak, Everest Titaninum 4×4 và Everest Platinum, cũng chính là những bản mà trước đây từng được quảng cáo rầm rộ là có hỗ trợ đỗ xe như một ưu điểm vượt trội so với các đối thủ.
Đời xe cũng quan trọng vì liên quan đến vấn đề tồn kho. Thị trường luôn vận động theo cách riêng của nó và không phải lúc nào mọi thứ cũng diễn ra đúng với ý muốn của các hãng xe cũng như các đại lý kinh doanh. Không ít trường hợp một mẫu xe được dự đoán sẽ rất “hot” vì kiểu dáng bắt mắt, nhiều công nghệ tiên tiến, giá bán dễ chấp nhận… nhưng rốt cuộc lại không được ưa chuộng và lượng bán thực tế ít hơn rất nhiều so với tổng số xe được các đại lý nhập về ở thời điểm ban đầu.
Chính vì vậy, sẽ không có gì bất ngờ khi vào năm 2024, bạn đến showroom xem xe và thấy một mẫu xe còn mới toanh, nhìn rất hấp dẫn nhưng khi mở cửa ra và đọc thông tin được ghi trên tem dán về nguồn gốc xuất xứ, sẽ thấy là chiếc xe này được sản xuất từ… 2022. Mà đó chắc chắn là xe mới, được bán ra đúng với giá niêm yết chứ không phải xe đã qua sử dụng.
Đối với xe mới, khi được đại lý bán ra sẽ luôn tuân thủ đúng chính sách giá do hãng sản xuất hoặc nhà phân phối áp xuống, nếu như có chương trình ưu đãi khuyến mại thì cũng tương đối ít. Còn khi gặp phải trường hợp xe mới nhưng tồn kho, có số VIN ghi năm sản xuất cũ hơn so với năm hiện tại, hầu hết các đại lý sẽ mạnh tay đưa ra thêm ưu đãi hợp lý vì bản thân họ cũng chịu áp lực phải nhanh chóng “xả hàng”.
Khi một mẫu xe vẫn đang trong cùng một thế hệ, chất lượng và mọi tính năng của các đời xe khác nhau thực ra vẫn hoàn toàn như nhau, chỉ khác mỗi năm sản xuất thì việc lựa chọn xe “đời cũ” không hề có gì sai, thậm chí còn rất tốt vì giúp người mua tiết kiệm chi phí. Chẳng hạn, nếu đầu năm 2025 bạn đi mua xe và gặp những xe bị mang tiếng là “date cũ” nhưng thực tế thời gian sản xuất rơi vào những tháng cuối của năm liền kề trước đó như tháng 11 hay tháng 12 của năm 2024, thì chẳng sao cả. Trên thực tế, việc ô tô có thời gian lưu kho vài tháng trước khi có cơ hội đến tay khách hàng là chuyện hết sức bình thường trong ngành này, càng phổ biến hơn đối với những dòng xe nhập khẩu nguyên chiếc do phải vận chuyển từ nước khác.
Việc mua xe “đời cũ” do năm sản xuất chỉ ảnh hưởng đến tính thanh khoản trong tương lai khi chủ xe cần bán lại, do khách đến xem xe sẽ dựa vào yếu tố năm sản xuất để có cơ sở “ép giá”. Nếu điều này khiến bạn dễ bị mất ngủ mỗi đêm, tốt nhất là bạn chỉ nên lựa chọn xe với đời khớp năm sản xuất mà thôi.
Khi nào xe ô tô đời 2025 xuất hiện?
Theo nguyên tắc chung, hầu hết các hãng xe sẽ bắt đầu sản xuất và cung cấp các mẫu xe dành cho năm tiếp theo ngay từ khoảng nửa sau của năm hiện tại. Tuy nhiên, đây không phải là một quy tắc cứng nhắc, mọi kế hoạch còn tùy thuộc vào tình hình kinh doanh thực tế và đặc biệt là sẽ khó có thể áp dụng cho những hãng chuyên làm xe cao cấp, số lượng ít để hướng tới tệp khách hàng đặc thù.
Thông thường, để cho quá trình kinh doanh diễn ra xuyên suốt và không bị gián đoạn, các hãng xe phổ thông chuyên sản xuất với quy mô lớn sẽ áp dụng chiến lược kết hợp: chuẩn bị trước cho dây chuyền xe mới và dần dần thay đổi từ dây chuyền xe cũ qua, trong khi vẫn hoàn thiện các đơn hàng xe cũ còn tồn đọng cho đến khi hết đơn. Điều này có nghĩa là danh mục sản phẩm của những hãng này có thể pha trộn giữa các mẫu xe đời hiện tại và đời mới vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, miễn sao phù hợp với năng lực của từng hãng.
Lấy Toyota làm ví dụ. Tại thời điểm này, 7 trong số 15 mẫu SUV được bán tại thị trường Mỹ của hãng là xe đời 2024, trong khi 8 mẫu còn lại được tính là xe đời 2025. Trong số đó có mẫu Crown Signia 2025 – một sản phẩm hoàn toàn mới được Toyota tung ra thị trường lần đầu tiên vào nửa cuối năm 2024. Tức là mặc dù đã có sẵn hàng để khách mua ngay trong năm 2024 nhưng đời xe thì là 2025. Còn đối với những người đang tìm mua Corolla Cross hoặc Grand Highlander, những mẫu xe này vẫn chưa có đời 2025 nên hiện tại những gì được bán ra vẫn thuộc đời 2024.
Điều này chứng tỏ không có một quy tắc nào dễ tuân theo để nắm bắt thời điểm xe mới được ra mắt. Dù vậy, việc dành thời gian thực hiện nghiên cứu từ trước lúc quyết định mua xe như nghe ngóng tin tức và theo dõi sát sao thông cáo báo chí của nhà sản xuất hầu như sẽ luôn mang lại cho bạn những thông tin cực kỳ có giá trị. Nhiều khi bạn sẽ tránh được trường hợp “bị hớ” khi mua trúng xe đời cũ lạc hậu ngay trước khi bản đời mới hoặc thậm chí là thế hệ mới “sang, xịn, mịn” hơn xuất hiện, hoặc ngược lại là tranh thủ được “món hời” khi xe đời cũ bỗng dưng giảm giá mạnh mà thế hệ mới vẫn chưa thấy đâu.
Tổng hợp
Le Hai.